1945-yil 27-yanvar kuni natsistlarning Osvensim (Polsha) konsentratsion lageri ozod qilingan edi. BMT Bosh Assambleyasining 2005-yil 1-noyabrda qabul qilingan rezolyutsiyasiga koʻra, ushbu sanani Xalqaro Xolokost qurbonlari kuni sifatida nishonlash belgilangan.
“Xolokost” soʻzi qadimgi yunon tilida “butunlay yoqib yuborish, mahv etish, qirgʻin” singari maʼnolarni beradi.
United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) qurilishining boshqa sheriklari orasida Nyu-Yorkdan “Weiskopf & Pickworth”, “Cosentini Associates LLP”, Jyul Fisher va Pol Marantz ham bor. “Severud Associates” esa ushbu loyiha uchun tanlangan qurilish-muhandislik firmasi edi.
Muzeyning Meyerhoff teatri va Rubenshteyn auditoriyasi Nyu-Yorkdagi “Jyul Fischer Associates” tomonidan qurilgan. Doimiy koʻrgazma “Ralph Appelbaum Associates” tomonidan ishlab chiqilgan.
USHMM tarkibida 1993-yildan buyon doimiy ravishda ishlab kelayotgan ikkita koʻrgazma hamda Xolokost va inson huquqlari bilan bogʻliq turli mavzularga oid koʻplab aylanuvchi koʻrgazmalar mavjud.
Xotira zali – bu Xolokost qurbonlariga bagʻishlangan rasmiy USHMM yodgorligi. Ziyoratchilar ushbu tadbirni sham yoqib, abadiy alangada qatnashish va olti burchakli zalda jimgina oʻylash orqali eslashlari mumkin.
900 dan ortiq eksponat, 70 ta video monitor va tarixiy kadrlar hamda guvohlarning bayonotlari aks etgan toʻrtta teatr bilan USHMM doimiy koʻrgazmasi Muzeyning eng koʻp tashrif buyuradigan eksponati hisoblanadi.
Birinchi qavatdagi yirik sanoat liftlariga kirishda bizga shaxsiy guvohnomalar taqdim etildi, ularning har biri tasodifan qurbon boʻlgan yoki Xolokostdan omon qolganlar haqida hikoya qiladi. Liftdan toʻrtinchi qavatdagi chiqqanimizda fashistlarning 1933–1939-yillarda Adolf Gitler boshchiligidagi hokimiyat tepasiga koʻtarilishidan boshlab Xolokost xronologik tarixidan oʻtdik. Oryan mafkurasi, Kristallnacht, antisemitizm va Amerikaning fashistlar Germaniyasiga munosabatlariga aynan shu qavatda guvoh boʻlish mumkin.
Uchinchi qavatga yetib borar ekanmiz getto va fashistlar Yevropadagi barcha yahudiylarni yoʻq qilishga urinishi va ularning 6 millionini gaz kameralarida oʻldirgan yakuniy qarori haqida maʼlumot oldik.
Koʻrgazma ikkinchi qavatda Ittifoq kuchlari tomonidan fashistlarning konsentratsion lagerlarini ozod qilish bilan yakunlanadi; u Xolokostdan omon qolganlarning guvohlari haqida uzluksiz filmni oʻz ichiga oladi. Ushbu mustaqil koʻrgazmada birinchi marta tashrif buyuruvchilar oʻrtacha ikki-uch soat ziyorat qilishadi. Ayrim tasvirlar tufayli filmlarni 11 va undan katta yoshdagi mehmonlargagina tomosha qilish tavsiya etiladi.
Muzey fondida badiiy asarlar, kitoblar, risolalar, reklama materiallari, xaritalar, videofilmlar, audio va videokliplar, musiqiy va ovozli yozuvlar, jihozlar, meʼmoriy qismlar, maketlar, mashinalar, mikrofilmlar va davlat hujjatlarining mikrofirmalari va boshqa buyumlar mavjud.
Maqola zo’r chiqibdi. Rasmlar ham juda jonli. Katta rahmat!